Karara Konu Başvuru
İstanbul 8. Aile Mahkemesi, özetle "Erkeğin doğumla kazandığı soyadını ömrü boyunca kullanması mümkünken, aynı hakkın kadına tanınmamasının eşitlik ilkesi ile bağdaşmadığı" gerekçesi ile 4721 sayılı Türk Medeni Kanun’un 187. maddesinin iptalini talep etmiştir.
İptali talep edilen söz konusu maddede, aşağıdaki şekildedir:
III. Kadının soyadı
Madde187- Kadın, evlenmekle kocasının soyadını alır; ancak evlendirme memuruna veya daha sonra nüfus idaresine yapacağı yazılı başvuruyla kocasının soyadı önünde önceki soyadını da kullanabilir. Daha önce iki soyadı kullanan kadın, bu haktan sadece bir soyadı için yararlanabilir.
Anayasa Mahkemesinin Değerlendirmesi
Yapılan inceleme neticesinde Mahkeme, kadının evlenmeden önceki soyadını kullanamamasının, Anayasamız tarafından güvence altına alınan eşitlik ilkesine aykırı olduğunu özetle şu ifadeleri ile açıklamıştır: “Erkek evlenmeden önceki soyadını evlendikten sonra kullanabildiği halde kuralla kadının evlenmeden önceki soyadını ancak kocasının soyadının önünde kullanabileceği öngörüldüğünden benzer durumda olan eşler arasında cinsiyet temelinde farklı muameleler yapıldığı açıktır.”
Ayrıca Anayasa Mahkemesi karar gerekçesinde “Sosyal, ekonomik ve teknolojik gelişmeler gibi nedenler zamanla belirli yasal değişikliklerin gerçekleştirilmesi ihtiyacını ortaya çıkarabilmektedir.” ifadeleri ile mevcut düzenlemenin değişikliğe ihtiyacı olduğunu vurgulamıştır.
Öte yandan, nüfus kayıtlarındaki karışıklığın önlenmesi ve soy bağının sağlıklı şekilde tespitinde kamu yararı bulunduğu ve bunun için soyadı kuralının olması gerektiği yönündeki tartışmalara ise Mahkeme tarafından şu gerekçe ile nokta konulmuştur: “Bireylerin Türkiye Cumhuriyeti kimlik numaralarının bulunması ve nüfus hizmetlerinin bilişim teknolojilerinden faydalanılarak sunulduğu gözetildiğinde kamu yararının sağlanmasının yegâne yolunun soyadı birliği olduğu söylenemez.”
Anayasa Mahkemesi kararda, ailenin ortak bir soyadına sahip olmasının tek yolunun kadının evlilikle erkeğin soyadını alması olmadığını belirtmiş ve kanun koyucu için aile soyadına ilişkin önerilerde de bulunmuştur. Bu öneriler, eşlere içlerinden birinin soyadını veya üçüncü bir adı ortak soyadı belirleme imkânının tanınması ya da ortak soyadının eşlerin evlilik öncesi soyadlarının birleşiminden oluşmasıdır.
Sonuç olarak, kadının insan hakları açısından oldukça önemli bu karar ile söz konusu kanun maddesi, Anayasa’nın “Kanun Önünde Eşitlik” başlıklı 10. maddesine aykırı olduğu gerekçesi ile iptal edilmiştir. Değişiklik, kararın Resmi Gazete’de yayınlanmasından başlayarak 9 ay sonra yürürlüğe girecektir. Böylelikle, karar uyarınca yürürlük tarihinden itibaren kadınların evlilik sebebiyle kocalarının soyadlarını alma zorunluluğu kaldırılmıştır. Kararın yürürlük tarihi sonrasında kadınların evlendikten sonra yalnızca evlilik öncesi soyadlarını kullanabilmeleri için dava açmalarını zorunlu tutan sistem ortadan kalkmıştır.
Karar metinine buradan ulaşabilirsiniz.
HUKUKİ UYARILAR VE BİLDİRİMLER
1. Mesleki Düzenlemeler
DL Avukatlık Bürosu’nun avukatları İstanbul Barosu üyesi olup Avukat unvanını taşımaktadırlar ve İstanbul Barosu ile Türkiye Barolar Birliği tarafından çıkarılan mesleki düzenlemelere bağlı faaliyet göstermektedirler.
2. Hukuki Uyarı
Bu internet sitesinde yayımlanan içerikler sadece bilgilendirme amaçlı olarak hazırlanmış olup herhangi bir şekilde hukuki görüş olarak kullanılmamalıdır. Bu site ve içerdiği bilgilerin avukat-müvekkil ilişkisi kurma amacı bulunmamaktadır. DL Avukatlık Bürosu ve avukatları doğru ve tam bilgi temin etmeyi amaçlamış olup, yayımlanan içerikler mevzuat değişikliği veya yeni tarihli yargı kararları nedeniyle güncelliğini yitirebilir ve yürürlükte olan yasal gelişmelerin son halini yansıtmayabilir. DL Avukatlık Bürosu bu internet sitesinde bulunan içerikleri dilediği zaman değiştirme ve gözden geçirme hakkını saklı tutar.
Bu internet sitesinde bulunan hiçbir içerik herhangi bir olaya özgülenebilecek hukuki danışmanlık yerine geçmez. Kullanıcı bu internet sitesine girerek, DL Avukatlık Bürosunu ve avukatlarını işbu internet sitesinde bulunan bilgilere dayanarak hareket etmesi sonucu meydana gelen herhangi bir zarar veya ziyandan sorumlu tutmayacağını kabul etmektedir.
Bu internet sitesinde yer alan tüm bilgiler, Türkiye Barolar Birliği’nin Meslek Kuralları ve ilgili mevzuatına bağlı kalınarak ve ilgili mevzuatla reklam yasağına ilişkin düzenlemelere uygun olarak hazırlanmıştır. İnternet sitesini ziyareteden tüm kullanıcılar, Kullanım Koşulları'nda yer alan düzenlemeleri kabul etmiş sayılırlar.
3. Fikri Mülkiyet Hakları
Bu internet sitesinde yayımlanan içerikler DL Avukatlık Bürosu’nun malik veya lisans sahibi olduğu telif hakkı ve/veya diğer fikri mülkiyet hakları uyarınca koruma altındadır. İşbu internet sitesinin içeriği DL Avukatlık Bürosu’nun yazılı izni olmaksızın kısmen ya da tamamen kopyalanamaz, dağıtılamaz, kullanılamaz ya da değiştirilemez. Bu onay DL Avukatlık Bürosu ile info@dlhukuk.com adresinden iletişime geçilerek talep edilebilir.
4. Bağlantılar (Links)
İnternet sitesinin herhangi bir bölümüne DL Avukatlık Bürosu’nun yazılı ön onayı olmaksızın elektronik bağlantı (electronic link) verilemez. DL Avukatlık Bürosu, DL Avukatlık Bürosu internet sitesine yapılan elektronik bağlantıların kaldırılmasını talep etme hakkını saklı tutar.
İnternet sitemizin bir bölümü üçüncü kişilerin internet sitelerine atıfta bulunabilir ve üçüncü kişilere ait internet siteleri DL Avukatlık Bürosu’nun internet sitesine atıfta bulunabilir. DL Avukatlık Bürosu harici internet sitelerinin içeriğinden sorumlu tutulamaz.