İlgili teşvikler hakkındaki değerlendirilmelerimizi dikkatinize sunarız.

I - Sanayi ve Teknoloji BakanlığıTarafından Sağlanan Teşvikler:

Cari açığın azaltılması, üretimin artırılması, Türkiye’de az gelişmiş bölgeleringelişimine destek sağlamak amacıyla belirli hususlarda Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (“Bakanlık”) tarafından yatırımcılara çeşitli teşvikler sağlanmaktadır. Sistematik hale getirilen teşvikler yatırım teşvik sistemi olarak adlandırılmakta olup aşağıdaki şekilde dörde ayrılmaktadır.

A.     Bölgesel Yatırım Teşvikleri

Bölgesel Yatırım Teşvikleri kapsamında Bakanlık’ın belirlemiş olduğu iller için potansiyelleri ve ekonomik ölçek büyüklükleri dikkate alınarak destek sağlanacak sektörler tespit edilmektedir. Türkiye’deki 81 il gelişmişlik düzeylerine göre 6 bölgeye ayrılmaktadır. Teşvik araçlarının sağladığı yardım yoğunlukları ilgili bölgelere göre farklılaştırılmaktadır. Eğer bir yatırımcının yatırımı bulunduğu bölge için belirlenen asgari yatırım tutarının üstündeyse Bölgesel Teşvik Uygulamalarının bütün unsurlarından yararlanılabilecektir.

B.     Öncelikli Yatırım Konuları

2012/3305 sayılı Karar’ın (“Karar”) 17. maddesi uyarınca, öncelikli yatırım sınıflandırmasına dâhil olan yatırımlar kurulduğu bölgesine bakılmaksızın (VI. Bölge dışında) V. Bölge desteklerinden yararlanmaktadır. Bu yatırım sınıfına giren konular zikredilen maddede sayılmış olup, örnek olarak, demir yolu, denizyolu veya havayolu ile yük ve/veya yolcu taşımacılığına yönelik yatırımları, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) teknoloji yoğunluk tanımına göre [1] orta-yüksek ve yüksek teknolojili sanayi sınıfında yer alan ürünlere yönelik test merkezi yatırımları, Bakanlık, TÜBİTAK ve KOSGEB tarafından desteklenen AR-GE projeleri neticesinde geliştirilen ürünlerin veya parçaların üretimine yönelik yatırımları verilebilmektedir.

·       Orta - Yüksek Teknoloji Yatırım Teşvikleri:

Yatırım yerine bağlı olarak 1.500.000 – 4.000.000 TL arasında asgari yatırım tutarı olan, konusu bakımından orta-yüksek teknoloji yatırımları arasında yer alan yatırımlar için Karar’ın 18. maddesinin 3. fıkrası uygulanacaktır. 

C.     Stratejik Yatırımlar

Karar’ın 8. maddesinde, stratejik yatırımların kapsamı belirtilmektedir. Buna göre, asgari sabit yatırım tutarının 50.000.000 TL üzerinde olması, yatırım konusu ürünle ilgili yurt içi toplam üretim kapasitesinin ithalattan az olması, Bakanlıkça belirlenecek esaslar çerçevesinde belge konusu yatırımla sağlanacak katma değerin asgari %40 olması, yatırım konusu ürünle ilgili olarak son bir yıl içerisinde gerçekleşen toplam ithalat tutarının, 50.000.000 USD tutarının üzerinde olması şartları kümülatif olarak aranmaktadır.

D.    Genel Teşvikler

Teşvik edilmeyecek yatırım konuları ile diğer teşvik uygulamaları kapsamında yer almayan ve belirlenen asgari sabit yatırım tutarı şartını sağlayan yatırımlardır.

II - Organize Sanayi Bölgesi (“OSB”) Teşvikleri

Yatırımların OSB’de bulunmaları halinde, yatırımcılar aşağıda yer alan teşvik unsurlarından yararlanabilecektir:

• Araziyi/binayı satın alırken KDV muafiyeti,
• Fabrika inşaatının tamamlanma tarihinden itibaren beş yıl boyunca emlak vergisi muafiyeti,
• Su, doğal gaz ve telekomünikasyon abonmanlıkları ve fatura maliyetlerinde yapılan indirimler,
• Arazi parsellerinin birleştirilmesi ve/ya ayrılması durumlarında vergi muafiyeti,
• OSB'nin belediye hizmetinden yararlanamaması halinde, tesis inşaatı ve kullanımına ilişkin belediye vergisi ve katı atık vergisi muafiyeti.

III - Ar-Ge, Tasarım Merkezi ve Teknopark Teşvikleri

Ar-Ge faaliyetleri; bilimsel ve teknolojik alanlardaki gelişime destek sağlamak için yeni teknik bilgiler elde etmek, farklı yöntemlerle yeni ürün, malzeme, cihaz, ekipman, prosedür ve/veya sistemler geliştirmek, tasarım ve çizim çalışmaları ile yeni teknik ve prototipler üretmek, bir ürünün kalitesini, standardını veya performansını artırırken maliyetini düşüren yeni teknikler/teknolojiler araştırmak olarak tanımlanmaktadır. Türkiye'de Ar-Ge destekleri 2 grup şeklinde sınıflandırılabilir ki bunlar parasal hibeler ve vergi indirimleri/muafiyetleridir. Ar-Ge merkezleri ile tasarım merkezleri aynı teşviklerden yararlanabilecektir.

Teknokent alanlarında faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, münhasıran bu bölgedeki yazılım, tasarım veya Ar-Ge faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları 31 Aralık 2028 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden Ar-Ge ve tasarım faaliyetleri yürüten şirketler için ayrılan ödenek sayesinde müstesnadır.

IV - İhracat Teşvikleri

18.08.2022 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 5973 sayılı İhracat Destekleri Hakkında Karar (“İhracat Kararı”) ile ihracata yönelik destekler düzenlenmektedir. İhracat Karar’ına göre sağlanacak teşvik destekleri desteklenecek gider türüne göre %50 ve ya %75 olarak belirlenmekte olup, tüm teşvik üst sınırları da Türk Lirası cinsinden belirtilmektedir.

V - Serbest Bölge Teşvikleri

İhracata yönelik firmaların faaliyetlerini desteklemek amacıyla Türkiye gümrük sınırları dışında 19 adet serbest bölge bulunmaktadır. Bu bölgelerde KDV, damga vergisi ve emlak vergisi istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, özel tüketim vergisi muafiyeti, imalat sektöründeki firmalar için kurumlar vergisi muafiyeti, serbest bölgelerde üretilen ürünlerin FOB bedelinin en az % 85'ini yurt dışına ihraç eden kullanıcıların istihdam ettikleri personele ödedikleri ücretler için gelir vergisi istisnası ile ikinci el/kullanılmış makine getirme izni verilmesi gibi teşvikler sağlanmaktadır.

VI - Eximbank Teşvikleri

Eximbank teşvikinde amaç ihracatı ve uluslararası girişimleri desteklemektir. Bu sayede, ihraç edilen mal ve hizmetler çeşitlenmekte ve ihraç malları için yeni pazarlar yaratılmaktadır. Bu kapsamda, üreticiler ve ihracat yatırımcıları da desteklemektedir. Destek üst limiti ve süresi ise destek programına göre değişkenlik göstermektedir.

VII - Bölgesel Yönetim Merkezi Teşvikleri

Bölgesel Yönetim Merkezleri (“BYM”), özünde irtibat bürosu niteliğindedir. BYM’ler için ilk aşamada kuruluş başvurusu ile azami 3 yıl süre boyunca beyan edilen faaliyet kapsamında kuruluş izni verilmektedir. BYM’lerini Türkiye’ye taşıyan uluslararası şirketler için çeşitli vergi avantajları da sağlanmaktadır. BYM’ler Bakanlık’tan alınacak izin ile kurulmakta olup, irtibat büroları düzenlemeleri ile paralel olarak Türkiye'de ticari veya diğer gelir getirici faaliyetlerde bulunmaları yasaklanmaktadır.

VIII - TÜBİTAK Teşvikleri

TÜBİTAK teşvikleri kapsamında 16 adet ulusal ve 3 adet uluslararası olmak üzere ortaklı destek programları bulunmaktadır. Ar-Ge Kanunu’nun 3. maddesi uyarınca, Ar-Ge indirimi de bu kapsamda değerlendirilmektedir. 1501 sayılı TÜBİTAK Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı kapsamında, teknoloji alanında faaliyet gösteren KOBİ’lerin proje esaslı araştırma-teknoloji geliştirme ve yenilikçilik faaliyetlerinin desteklenmesi hedeflenmektedir. Projelere sağlanan destek hibe şeklinde yapılmakta olup geri ödeme alınmamaktadır.

IX - İstihdam Destekleri

İstihdam destekleri, İŞKUR tarafından finanse edilen ve SGK tarafından uygulanan bir destek türüdür. Bu kapsamda, istihdam ve personel eğitimi için vergi muafiyetleri ile nakit destekleri, ek istihdam teşviki, iş başı eğitim programı, teknik ve mesleki eğitim programı, kadın, genç veya mesleki yeterlilik belgesine sahip kişilerin istihdam edilmesine yönelik teşvikler belirli şartları taşıyan işsizleri istihdam eden işverenlere sağlanmaktadır.

YATIRIMCILARA SAĞLANABİLECEK DESTEK UNSURLARI

KDV İstisnası

Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında yurt içinden ve yurt dışından temin edilecek yatırım malı, makine ve teçhizat ile belge kapsamındaki yazılım ve gayri maddi hak satış ve kiralamaları için katma değer vergisi ödenmeyecektir. Bölgesel yatırım teşvikleri, öncelikli yatırımların teşvikleri ve stratejik yatırım teşvikleri kapsamında bu teşvik unsurundan yararlanılabilecektir.

Gümrük Vergisi Muafiyeti

9 Seri Nolu Gümrük Genel Tebliğ’inde belirtilen durumlarda ve özelliklere sahip yurtdışından temin edilecek yatırım malları, makine ve teçhizatlar gümrük vergisinden muaf tutulmaktadır. Bölgesel yatırım teşvikleri, öncelikli yatırımların teşvikleri, stratejik yatırımların teşvikleri, genel teşvik uygulamaları kapsamında bu teşvik unsurundan yararlanılabilecektir.

Kurumlar Vergisi İndirimi

İlgili teşvik kapsamında yatırımcıların ödeyeceği kurumlar vergisi hesaplamasında indirim söz konusu olacaktır. Yatırımlardan elde edilen kazançlar üzerinden hesaplanan kurumlar vergisine, yatırıma katkı ve vergi indirim oranlarına göre, yatırımın kısmen veya tamamen işletilmesine başlanılan hesap döneminden itibaren, yatırıma katkı tutarına ulaşılıncaya kadar indirimli kurumlar vergisi uygulanabilecektir. Bölgesel yatırım teşvikleri, öncelikli yatırımların teşvikleri kapsamında bu teşvik unsurundan yararlanılabilecektir.

Sigorta Prim Desteği

İşveren tarafından ilgili kurumlara ödenen sigorta primi işçi payının asgari ücretten alınan miktarı kadarının devlet tarafından karşılanması anlamına gelmektedir. Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında yatırımla sağlanan ilave istihdam için ödenmesi gereken sigorta primi işçi hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmı 10 yıl süreyle Bakanlık tarafından karşılanmaktadır. Destek süresi ve üst destek limiti, bölgesel yatırım teşvikleri bakımından yatırımın yapıldığı yereve bölgeye göre değişiklik arz edecektir. Yatırım teşvikleri, öncelikli yatırımların teşvikleri, stratejik yatırımların teşvikleri kapsamında bu teşvik unsurundan yararlanılabilecektir.

Sigorta Primi İşveren Desteği

İşveren desteği Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında yatırımla sağlanan ilave istihdam için ödenmesi gereken sigorta primi işveren hissesinin asgari ücrete tekabüleden kısmının belirli bir süre Bakanlık tarafından karşılanmasıdır. Bölgesel yatırım teşvikleri, öncelikli yatırımların teşvikleri, stratejik yatırımların teşvikleri kapsamında bu teşvik unsurundan yararlanılabilecektir.

Yatırım Yeri Tahsisi

Bu teşvik kapsamında yatırımcılara Kamu Taşınmazlarının Tahsisine İlişkin Usul ve Esaslar’ın 5. maddesi uyarınca, mülkiyeti Hazine’ye, özel bütçeli idarelere, il özel idarelerine veya belediyelere ait taşınmazlar ile devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin tahsisi öngörülmüştür. Hazineye ait araziler üzerindeki bu tahsis işlemi 49 yıl gibi süreler için gerçekleştirilmekte olup, yıllık kira bedeli ortalama emlak vergisi değerinin %2,5'i kadar olmaktadır ve aynı zamanda ilk yıllarda yatırımcı emlak vergisinden muaf tutulmaktadır. Bu kapsamda yapılan yatırım yeri tahsislerinde hasılat üzerinden pay alınmamaktadır.

Bölgesel yatırım teşvikleri, öncelikli yatırımların teşvikleri, stratejik yatırımların teşvikleri kapsamında bu teşvik unsurundan yararlanılabilecektir.

Faiz Desteği

15/06/2012 tarihli ve 2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca, bölgesel desteklerden yararlanacak yatırımlarının finansman maliyetlerinin düşürülmesi için bankanın kendi kaynaklarından ve ya dış kaynaklardan kullandıracağı teşvik belgesinde kayıtlı yatırım harcamalarına yönelik en az 1 yıl vadeli yatırım kredilerinde faiz desteği sağlanacaktır. I. ve II. Bölge’de yapılan yatırımlarda kullanılan kredilerde döviz cinsi farketmeksizin faiz desteği uygulanmayacaktır. Bölgesel yatırım teşvikleri, öncelikli yatırımların teşvikleri, stratejik yatırımların teşvikleri kapsamında bu teşvik unsurundan yararlanılabilecektir.

Sonuç olarak, tüm bu teşvik ve destekler ihracatın, ticaretin ve dolayısıyla yatırımcıların desteklenmesi için sağlanmaktadır. Türk mevzuatında öngörülen teşvikler yatırımcılara çeşitli destekler sunarak yatırım maliyetlerini azaltmayı bu kapsamda Türkiye’de yapılacak yatırımları desteklemeyi amaçlamaktadır.